Krótka pępowina
Pępowina zapewnia dziecku dostawę krwi, tlenu i substancji odżywczych oraz umożliwia pozbywanie się składników ubocznych. Jeśli pępowina jest zbyt krótka, oznacza to, że dziecko będzie miało ograniczoną możliwość poruszania się w brzuchu mamy i nie będzie mogło w ten sposób zasygnalizować potencjalnych problemów ze zdrowiem. Krótka pępowina może również stanowić poważne ryzyko licznych komplikacji i urazów okołoporodowych. Lekarze mogą ocenić pępowinę za pomocą badania USG. Jeśli istnieje jakikolwiek problem z pępowiną łączącą matkę i dziecko, ważne jest aby uważnie obserwować przebieg ciąży i wykonywać badania prenatalne. W sytuacji zagrożenia, stała obserwacja matki i dziecka jest jak najbardziej wskazana.
Najpoważniejszym problemem związanym z krótką pępowiną jest tzw. nieciągłość łożyska, kiedy dziecko poruszając się ciągnie pępowinę powodując odklejenie się łożyska od macicy, a co za tym idzie krwawienie. Taka sytuacja położnicza wymaga natychmiastowego zakończenia ciąży cesarskim cięciem, aby zapobiec niedotlenieniu dziecka i uszkodzeniu mózgu.
Zbyt krótka pępowina – jaką długość powinna mieć prawidłowo wykształcona pępowina?
Pępowina może być długa nawet do 3 metrów i mieć średnicę około 3 cm. Średnia długość pępowiny to 55cm a jej średnica to 1-2cm. Pępowina jest uznawana za zbyt krótką, kiedy ma poniżej 35cm, jednak naukowcy twierdzą że nawet 40-45cm to stanowczo za mało.
Komplikacje wynikające z krótkiej pępowiny
- nieprawidłowy rytm serca płodu związany ze skurczoną pępowiną
- problemy z poruszaniem się płodu, ograniczenie ruchów płodu lub brak możliwości wykonywania jakichkolwiek ruchów przez płód
- nieciągłość łożyska
- małowodzie
- pęknięcie pępowiny
- zaburzenia neurologiczne u płodu
- problemy podczas próby porodu naturalnego (konieczność użycia szczypiec lub próżnociągu)
- hipotrofia wewnątrzmaciczna (IUGR)
Czynniki ryzyka dla krótkiej pępowiny
Długość pępowiny jest po części uwarunkowana genetycznie. Poniżej wymieniono czynniki powiązane z występowaniem krótkiej pępowiny:
- nadwaga lub niedowaga u matki dziecka
- pierwsza ciąża
- krótka pępowina częściej dotyczy żeńskich płodów
- płód jest zbyt mały (wielkość płodu jest nieadekwatna do wieku ciążowego)
- brak ruchów płodu podczas pierwszej połowy ciąży/ograniczenia wewnątrzmaciczne/warunki ograniczające dziecku ruch w macicy
- matka pije alkohol lub pali papierosy
- stan przedrzucawkowy
Oznaki, symptomy i leczenie w przypadku krótkiej pępowiny
Pępowina może być zauważalna na USG już od 8 tygodnia ciąży. USG w drugim i trzecim trymestrze ciąży pozwala ocenić ilość naczyń krwionośnych w pępowinie. Szczegółowe badanie pępowiny wymaga oceny galarety Whartona (śluzowa tkanka chroniąca naczynia krwionośne pępowiny), oszacowania pozycji płodu i miejsca połączenia pępowiny z łożyskiem oraz ustalenia wzoru skręcającej pępowiny. Istnieje związek pomiędzy ilością skręceń a proporcją między długością i grubością pępowiny. Zakręcenia są widoczne już w 8 tygodniu ciąży.
USG, które pokazuje pępowinę, jest wykonywane w drugim trymestrze, a czasem nawet wcześniej. Długość pępowiny powinna zostać odnotowana w dokumentacji medycznej, a matka i dziecko muszą być bardzo dokładnie obserwowani, jeżeli pępowina jest zbyt krótka.
Jeżeli pępowina stanowi zagrożenie dla dziecka, to owe zaburzenia powinny być widoczne w czasie diagnostyki prenatalnej. Rozpoznanie powikłań w ciąży jest możliwe, jeśli ciężarna ma wykonywane odpowiednie badania przedporodowe, takie jak badania bezstresowe i profil biofizyczny. Szczegółowa diagnostyka przed porodem pozwala na wybór bezpiecznego sposobu zakończenia ciąży.
Oczywiście, personel medyczny musi być zawsze przygotowany na konieczność przeprowadzenia cięcia cesarskiego. Kiedy pępowina jest zbyt krótka, to niebezpiecznie napręża się podczas porodu naturalnego. Lekarze mogą zaobserwować wówczas zły stan zdrowia dziecka za pomocą badania KTG (wahania tętna płodu) i w odpowiednim czasie podjąć decyzję o cesarskim cięciu. Pępowina może również się zerwać, co spowoduje odcięcie dziecku dostępu do wszelkich substancji życiowych oraz tlenu.
Najczęstszymi zaniedbaniami ze strony lekarza prowadzącego ciąże z krótką pępowiną jest:
- niewłaściwe zebranie wywiadu chorobowego u matki, a tym samym pominięcie czynników ryzyka
- niewłaściwe monitorowanie matki i dziecka podczas ciąży i nierozpoznanie zbyt krótkiej pępowiny
- niewłaściwe monitorowanie parametrów życiowych płodu
- zbyt późna decyzja o cięciu cesarskim
- nieprzestrzeganie standardów postępowania i czasu zakończenia ciąży
Dla lekarzy rzeczą fundamentalną jest ciągłe monitorowanie matki i dziecka, aby zapobiec lub zminimalizować komplikacje związane z krótką pępowiną. Lekarze powinni być przygotowani na zalecenie pacjentce hospitalizacji, celem kontynuacji obserwacji płodu oraz rozwiązanie ciąży za pomocą cesarskiego cięcia w razie konieczności.
Niewłaściwe rozpoznanie oraz brak odpowiedniej reakcji na zagrożenie życia matki i dziecka jest zaniedbaniem lekarza. Gdy matka i dziecko nie są właściwie obserwowani i badani, albo standardy opieki nie są przestrzegane to może dojść do tragicznych w skutkach urazów.