Poporodowe uszkodzenia zwieraczy odbytu inaczej pęknięcie krocza podczas porodu, przyczyny, postępowanie i skutki.

Najczęstszą przyczyną nietrzymania gazów i stolca (inkontynencji) u kobiet są porody naturalne. Częstość poporodowej inkontynencji wynosi 0,6-20%, jednak rzeczywista skala tego problemu nie jest znana. Ze względu na wstydliwość problemu nie każda kobieta z objawami inkontynencji zgłasza się do lekarza. Również lekarze w trakcie wywiadu rzadko pytają o tego rodzaju dolegliwości.

Ryzyko poporodowego uszkodzenia zwieraczy odbytu rośnie wraz z liczbą porodów, wynika też z obecności wielu czynników ryzyka.

Pęknięcie krocza podczas porodu – jakie są czynniki ryzyka?

Rola poszczególnych czynników ryzyka poporodowego nietrzymania stolca i gazów jest szeroko dyskutowana. Można je podzielić na czynniki ryzyka dotyczące matki i przebiegu samego porodu oraz czynniki ryzyka związane z dzieckiem.

Do pierwszej grupy zalicza się:

• pęknięcie krocza III i IV stopnia
• porody instrumentalne (z użyciem próżniociągu, a zwłaszcza kleszczy położniczych)
• pierwszy poród
• zaawansowany wiek rodzącej
• liczbę porodów w wywiadzie
• czas trwania drugiego okresu porodu
• stosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego oraz oksytocyny w drugim okresie porodu
• poród pośladkowy

Czynniki ryzyka dotyczące dziecka to:

• duża masa urodzeniowa dziecka
• duży obwód główki dziecka

Jednym z najważniejszych czynników ryzyka poporodowej inkontynencji jest pęknięcie krocza III, a szczególnie IV stopnia. Większość uszkodzeń zwieraczy odbytu jest rozpoznawana przez położników i doraźnie zaopatrywana. Niestety, z uwagi na lokalizację pewien ich odsetek pozostaje niezdiagnozowany lub jest wynikiem powikłań po szyciu krocza

Poporodowe uszkodzenia zwieraczy odbytu – urazy

Uraz poporodowy zwieraczy odbytu może mieć charakter

• mechaniczny, gdy dochodzi do przerwania ciągłości zwieraczy
• neurogenny, w wyniku uszkodzenia nerwów unerwiających zwieracze
• może mieć także charakter mieszany

Stąd też objawy poporodowej inkontynencji nie są jednoznaczne z uszkodzeniem mechanicznym zwieraczy. Kontynencja jest bowiem wypadkową wielu czynników. Prawidłowe trzymanie stolca zależy także od:

• zachowania czucia anorektalnego
• funkcji pozostałych mięśni dna miednicy
• kąta odbytowo-odbytniczego Parksa
• pojemności i podatności bańki odbytnicy
• czy konsystencji stolca

Właśnie z powodu wieloczynnikowej, złożonej natury kontynencji można zaobserwować paradoksalny fakt, że pacjentki po porodzie częściej skarżą się na nietrzymanie gazów niż stolca, chociaż do uszkodzenia mięśnia zwieracza wewnętrznego dochodzi rzadziej niż do uszkodzenia zwieracza zewnętrznego.

Uszkodzenie mechaniczne

Uszkodzenie mechaniczne w trakcie porodu dotyczy przeważnie zwieracza zewnętrznego odbytu. Mięsień ten bezpośrednio sąsiaduje z tkankami krocza i przegrodą odbytniczo-pochwową, ponadto, jak wspomniano, na ścianie przedniej jest cieńszy i krótszy.

Szczególnie narażone na uszkodzenia okołoporodowe zwieraczy odbytu są kobiety z tzw. niskim kroczem, czyli małą odległością między pochwą a odbytem. Mięsień łonowo-odbytniczy prawie nigdy nie ulega uszkodzeniu w trakcie porodu z uwagi na położenie anatomiczne.

Uszkodzenie mięśnia łonowo-odbytniczego może nastąpić w trakcie, głębokich episiotomii, które obejmą jedną z gałęzi mięśnia łonowo-odbytniczego. Tego rodzaju uraz rokuje bardzo źle i skazuje pacjentkę na inkontynencję, gdyż pozostałe zwieracze nie są w stanie zastąpić jego czynności.

Przeciwnie, w przypadku uszkodzenia zwieracza zewnętrznego odbytu mięsień łonowo-odbytniczy może częściowo zniwelować objawy dysfunkcji zwieraczy odbytu. Dlatego nawet u kobiet po 50 roku życia, które zgłaszają się do lekarza z powodu objawów nietrzymania gazów i stolca, wśród rozważanych czynników etiologicznych należy uwzględnić przeszłość położniczą.

Poporodowe uszkodzenia zwieraczy odbytu – uszkodzenie neurogenne

Uszkodzenie nerwów (ucisk lub przerwanie ciągłości) są kolejnym równie ważnym czynnikiem etiologicznym inkontynencji. Przedłużenie II okresu porodu, w czasie którego główka płodu dociska nerw sromowy do kolca kulszowego, może prowadzić do odwracalnego lub nieodwracalnego uszkodzenia tego nerwu. Do uszkodzenia neurogennego może dojść również w wyniku porodu dużego płodu przy braku postępu porodu, kiedy przedłużone parcie prowadzi do rozciągnięcia struktur dna miednicy, w tym nerwów sromowych, powodując ich uszkodzenie. Zakres unerwienia nerwów sromowych jest rozległy i dlatego ich uszkodzenie może doprowadzić do nietrzymania gazów i stolca, zaburzeń czynności płciowych, a także nietrzymania moczu.

Diagnostyka poporodowego uszkodzenia zwieraczy odbytu

Diagnostyka okołoporodowych uszkodzeń mięśni zwieraczy obejmuje wywiad, badanie przedmiotowe oraz metody dodatkowe. Rozmowa z pacjentką dotycząca objawów nietrzymania gazów i stolca powinna być przeprowadzona w warunkach intymności.

Ocena zaburzeń czynności zwieraczy jest określana na podstawie różnych obiektywnych skal, najczęściej skali Wexnera (tabela). W celu dokładnej oceny jakości życia pacjentek z wyraźnymi objawami inkontynencji stosuje się szczegółowe testy, np. Fecal Incontinence Quality of Life (36 pytań, które uwzględniają objawy nietrzymania, zdolność do codziennego funkcjonowania w pracy i w domu, problemy socjalne i psychiczne).

Przedmiotowe badanie proktologiczne składa się z oglądania okolicy odbytu i badania per rectum. Takie badanie powinno być przeprowadzone przez lekarza ginekologa przed porodem, zwłaszcza jeśli kobieta zgłasza objawy inkontynencji. Wynik tego badania może wpłynąć na podjęcie decyzji o sposobie ukończenia porodu (poród drogą naturalną czy cięcie cesarskie). Badanie proktologiczne należy także przeprowadzić bezpośrednio po porodzie, w celu oceny ciągłości i funkcji zwieraczy oraz oceny ściany odbytnicy.

Jeśli zachodzi podejrzenie uszkodzenia mięśni zwieraczy, w celu dokładnej oceny uszkodzenia należy zlecić wykonanie badań dodatkowych: obrazowych oraz czynnościowych.

Gdzie szukać pomocy? Odszkodowanie za pęknięcie krocza?

Nietrzymanie stolca i gazów jest zwane „cichą chorobą” (wstydliwą), o której niewiele wiedzą i pacjenci, i lekarze. Główną przyczyną inkontynencji u kobiet jest poród drogami natury, tj. rozerwanie zwieraczy najczęściej z powodu zbyt szybkiego II okresu porodu, zbyt dużej masy płodu lub uszkodzenia nerwów unerwiających zwieracze w czasie przedłużonego II okresu porodu (uszkodzenie neurogenne).

Jeśli doszło podczas porodu do pęknięcia odbytu z winy lekarza  niezwłocznie zadzwoń do Fundacji Od Poczęcia Do Narodzin i opowiedz swoją historię. Pomożemy Ci walczyć o odszkodowanie za pęknięcie krocza. Znajdziesz u nas prawników z wieloletnim doświadczeniem, specjalizujących się w aspekcie błędów medycznych, a zwłaszcza błędów okołoporodowych.

Nasi specjaliści bezpłatnie przeanalizują dokumentację pod kątem nieprawidłowości podczas porodu. Korzystamy z pomocy najlepszych specjalistów z branży, aby nasi Klienci mogli skupić się na tym, co najważniejsze. Zapewniamy profesjonalną i bezpłatną analizę Twojej sprawy oraz pomoc z zakresu prawa medycznego. Nasi prawnicy od 20 lat prowadzą sprawy błędów medycznych okołoporodowych odnosząc liczne sukcesy.

Jeżeli padłeś ofiarą błędu medycznego przy porodzie odszkodowanie, zadośćuczynienie oraz dożywotnia renta może pomóc Twojej rodzinie w bieżącym funkcjonowaniu, skutecznym leczeniu oraz niezbędnej rehabilitacji.