Standardowe badanie USG w ciąży

Badanie USG jest standardowym oraz niewątpliwie, całkowicie bezpiecznym badaniem w czasie ciąży. Badanie USG to badanie bezbolesne i w zasadzie nie wymaga żadnego szczególnego przygotowania. Generalnie, przy pomocy ultradźwięków można precyzyjnie określić wiek, położenie łożyska i płodu, grubość powłok brzusznych. Dzięki badaniu USG w ciąży możliwe jest potwierdzenie istnienia ciąży oraz wykrycie niektórych nieprawidłowości u płodu. Wykrycie wad rozwojowych płodu bezspornie stanowi podstawę do dalszej diagnostyki prenatalnej.

Obecnie wykorzystywane są wyjątkowo dokładne metody obrazowania, czyli: 2D, 3D, 4D, Doppler.

Standardowe badanie USG – ilość wykonywanych badań USG w ciąży

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce  rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG) i rozporządzeniem Ministra Zdrowia, badanie ultrasonograficzne (USG) w czasie ciąży powinno zostać wykonane przynajmniej 3-krotnie.

Podczas niepowikłanej ciąży badanie USG wykonywane jest w zasadzie 3 razy. Ogólnie rzecz biorąc, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) rekomenduje wykonanie badania w:

• 11 – 13 + 6 tygodniu ciąży
• 18 – 22 tygodniu ciąży
• 28 – 32 tygodniu ciąży

Co więcej, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) podkreśla, że cel przeprowadzenia badania za każdym razem jest inny. Z kolei w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem, określono czas wykonania badań na:

• 11 – 14 tydzień ciąży
• 21 – 26 tydzień ciąży
• 27 – 32 tydzień ciąży
• po 40 tygodniu ciąży

Standardowe badanie USG – rola USG w potwierdzaniu ciąży

Badanie USG we wczesnym etapie ciąży umożliwia przede wszystkim:

• potwierdzenie obecności pęcherzyka płodowego
• wykluczenie ciąży pozamacicznej
• sprawdzenie, czy pęcherzyk płodowy ma echo zarodka (jeżeli nie, lekarz powinien wyznaczyć kolejną wizytę w celu wykonania badania USG)

Standardowe badanie USG – odpowiednie opisanie wyników badania przez lekarza

Każda przyszła mama powinna zwrócić szczególną uwagę na opis badania USG.

Prawidłowy opis badania powinien zawierać szczegółowe informacje, to znaczy:

• po pierwsze, imię i nazwisko, datę urodzenia lub PESEL ciężarnej
• następnie, miejsce i datę badania
• a poza tym, także imię i nazwisko wykonującego badanie

Ponadto, opis badania powinien zawierać informacje, takie jak:

• datę ostatniej miesiączki (OM) i tydzień ciąży wg OM
• informację dotyczącą nazwy aparatu ultrasonograficznego oraz rodzaju i częstotliwości głowic
• informacje o odstępstwach od stanu prawidłowego
• informacje udzielone kobiecie ciężarnej na temat wyników badań

Niezwykle istotne jest, aby lekarz przeprowadzający badanie USG odnotował w opisie badania ultrasonograficznego wszystkie odstępstwa od stanu prawidłowego. W zasadzie, stwierdzone w badaniu przesiewowym nieprawidłowości obligują lekarza nie tylko do skierowania ciężarnej do ośrodka referencyjnego, lecz także do poinformowania jej o charakterze stwierdzonych nieprawidłowości i ich znaczeniu.

Standardowe badanie USG w I trymestrze

Badanie USG I trymestru, między 11+0 a 13+6 tygodniem ciąży jest niewątpliwie związane z:

• oceną budowy anatomicznej płodu
• oceną markerów ultrasonograficznych aberracji chromosomowych

Dodatkowo, lekarz może zlecić poszerzenie diagnostyki o:

• ocenę markerów biochemicznych
• ocenę wolnokomórkowego DNA płodu we krwi matki

Standardowe badanie USG w II trymestrze

Badanie USG II trymestru jest badaniem, między 18+0 a 23+0 tygodniem ciąży. Badanie USG polega na:

• pomiarze wielkości płodu
• pomiarze każdej części ciała płodu
• określeniu położenia łożyska
• ocenie ilości wód płodowych

Podczas II badania USG  lekarz również ogląda dziecko pod kątem wykluczenia lub rozpoznania defektów budowy ciała (wad strukturalnych), do których można na przykład zaliczyć:

• rozszczep kręgosłupa
• rozszczep podniebienia
• wady serca
• wady ośrodkowego układu nerwowego

Ocena budowy anatomicznej płodu powinna zawierać informacje o:

• Głowie: ciągłość czaszki, jama przegrody przezroczystej, sierp mózgu, wzgórze, komory boczne mózgu, móżdżek, zbiornik wielki, rdzeń kręgowy, podział półkul mózgu, spoidła wielkiego, układu komorowego mózgu, kory mózgowej
• Twarzy: oczodoły, soczewki (celem wykluczenia zaćmy wrodzonej) profil twarzy, usta, warga górna i dolna (celem wykluczenia rozszczepu), podniebienie twarde
• Szyi: brak pasm patologicznych (wodniak szyi)
• Klatce piersiowej/sercu : kształt klatki piersiowej, długość żeber, wielkość serca, położenie serca/oś, czynność serca, rytm, 4 jamy serca, odpływy z komór serca, obraz trzech naczyń śródpiersia, obraz trzech naczyń i tchawicy, płuca i przepona
• Brzuchu: żołądek w prawidłowym położeniu, jelita nieposzerzone, obecne obie nerki, miedniczki nerkowe, przyczep pępowiny, pęcherz moczowy, pęcherzyk żółciowy, wątroba, ciągłość powłok jamy brzusznej
• Szkielecie: brak defektów (przekrój poprzeczny i podłużny), kręgosłup (wykluczenie m.in. rozszczepu kręgosłupa), kończyny górne i dolne (budowa oraz funkcja)
• Sznurze pępowinowym, zatem liczba naczyń, przebieg i przyczepy: brzuszny oraz łożyskowy pępowiny
• Płci dziecka

Standardowe badanie USG w III trymestrze

Badanie USG III trymestrze wykonywane jest pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży. Ma na celu wykazanie prawidłowego stanu wewnątrzmacicznego płodu. Ocena biometrii płodu w trzecim trymestrze pozwala określić trendy przyrostu poszczególnych parametrów i przyrostu wagi dziecka.

Badanie USG ukierunkowane jest na:

• ocenę rozwoju dziecka
• krążenie obwodowe
• ustalenie dojrzałości łożyska
• oszacowanie ilości płynu owodniowego

W trakcie badania USG należy także wykluczyć wady i nieprawidłowości ujawniające się późno w trakcie życia płodowego, czyli:

• dynamiczne wady serca – zaliczamy do nich zwężenie pnia płucnego, zwężenie aorty, koarktacja aorty (należy pamiętać, że jednymi z najczęstszych wad serca są niewielkie ubytki w przegrodzie międzykomorowej – ich wykluczenie w wielu przypadkach jest możliwe dopiero w trzecim trymestrze ciąży)
• niedorozwój móżdżku, małogłowie
• niektóre wady przewodu pokarmowego np. niedrożność dwunastnicy, wady układu moczowego, wady kończyn

Badanie USG 2D, 3D, 4D, Doppler

• Badanie USG w ciąży, bez względu na to czy jest to badanie  USG: 2D, USG 3D czy USG 4D, umożliwia obejrzenie wnętrza ciała. Dzięki badaniu USG możliwe jest obserwowanie rozwijającego się płodu, co równocześnie pozwala na stałą kontrolę nad ciążą. Oczywiście, wykorzystuje się do tego fale ultradźwiękowe.
• Od wielu lat lekarze stosują klasyczne badanie USG 2D, które daje obraz dwuwymiarowy, zatem specjalista potrafi z niego odczytać wiele ważnych informacji.
• Badanie USG 3D w ciąży możliwe jest dzięki nowoczesnej aparaturze USG. Umożliwia ona trójwymiarową rekonstrukcję obrazu płodu i wnętrza macicy. Dzięki trójwymiarowemu badaniu USG 3D można obejrzeć powierzchnię zewnętrzną ciała nienarodzonego dziecka. Rodzice podczas badania USG 3D widzą już nie plamy, ale twarz i wyraźny kształt dziecka.
• Badanie USG 4D w ciąży oznacza obraz trójwymiarowy zmieniający się w czasie rzeczywistym – innymi słowy jest to film z brzucha. Dzięki badaniu USG 4D możemy na żywo obserwować nienarodzone dziecko oraz jego zachowanie podczas trwania badania.

Badanie USG Doppler

• Badanie USG Dopplera to badanie służące do jak najwcześniejszego wykrywania nawet drobnych schorzeń tętnic i żył, które w konsekwencji mogą prowadzić do udaru mózgu, zawału serca, czy zatorowości płucnej. Ogólnie rzecz biorąc, lekarz wykonujący badanie USG Dopplera widzi, gdzie krew płynie wolniej lub szybciej, gdzie może się cofać, bo np. nie domykają się zastawki żylne. Badanie USG Dopplera umożliwia zmierzenie przepływu krwi przez naczynia, co jednocześnie informuje o przekroju i wydolności badanych tętnic i żył. Niemniej jednak, badanie USG Dopplera wykorzystuje się też do oceny ukrwienia niektórych narządów oraz wykrywania guzów nowotworowych, bo większość z nich jest silnie ukrwiona.
• Badanie USG jest bardzo ważne i przede wszystkim bezpieczne dla Ciebie oraz nienarodzonego dziecka. Dzięki badaniom USG lekarz może ocenić, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo. W czasie ciąży dbając o swoje zdrowie, dbasz również o zdrowie i przyszłość swojego malucha. Badaj się regularnie, prowadź zdrowy styl życia oraz stosuj się do zaleceń lekarzy.