Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny jest powikłaniem ciąży, które może wystąpić, gdy matka ma krew z czynnikiem Rh-, a ojciec Rh+. We krwi niektórych ludzi występuje czynnik nazywany antygenem D. Jeżeli antygen D jest obecny we krwi to dana osoba ma krew z czynnikiem Rh+, a jeżeli tego antygenu D we krwi nie ma to wówczas Rh-.

Konflikt serologiczny

W momencie, gdy okaże się, że płód odziedziczy czynnik Rh po ojcu (czyli płód będzie miał krew z czynnikiem Rh+), wtedy jest postrzegany przez organizm swojej matki jak intruz (bo matka ma krew z czynnikiem Rh-). W przypadku konfliktu serologicznego organizm matki (mającej czynnik Rh-) wytwarza przeciwciała, które mają na celu zniszczyć płód, który ma krew z czynnikiem Rh+. Jeżeli jesteś ciężarną i Twoja krew ma czynnik Rh+ to nie musisz się martwić – problem konfliktu serologicznego Cię nie dotyczy.

Obecność antygenu D we krwi odgrywa poważną rolę zarówno w krwiodawstwie, jak też w położnictwie.

Konflikt serologiczny – informacje o niezgodności Rh

Łożysko jest barierą, która ma na celu chronić dziecko. Niestety, krew dziecka może w niektórych sytuacjach przeniknąć do krwioobiegu matki np. podczas porodu. Kiedy dojdzie do skrzyżowania krwi, układ odpornościowy kobiety wytworzy przeciwciała, które będą walczyć z krwią dziecka.

Podczas pierwszej ciąży kobiety z niezgodnością Rh jest mało prawdopodobne, aby mógł zaistnieć jakikolwiek problem. Zwykle pierwsze dziecko rodzi się, zanim organizm matki u wytworzy wystarczająca ilość przeciwciał, aby spowodować uszczerbek na jego zdrowiu. Jednak wytworzone przeciwciała pozostają w ciele matki długo po urodzeniu pierwszego dziecka. Jeśli podczas drugiej ciąży płód ma we krwi czynnik Rh+ to konflikt serologiczny może być niebezpieczny!

Konflikt serologiczny – czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka konfliktu serologicznego obejmują:

  • poczęcie dziecka przez kobietę o czynniku Rh- i mężczyznę o czynniku Rh+ (dziecko ma ok. 50% (lub więcej) szans na odziedziczenie czynnika Rh+)
  • wcześniejsza ekspozycja na krew z czynnikiem Rh+, która może wystąpić podczas:
    • poprzednie urodzenie dziecka z czynnikiem Rh+
    • ektopowa ciąża, poronienie lub poronienie płodu z krwią o czynniku Rh+
    • wstrzyknięcie za pomocą zanieczyszczonej igły krwi z czynnikiem Rh+
    • transfuzja krwi lub przeszczep komórek macierzystych z dawcą Rh-dodatnim
  • badania przeprowadzane podczas ciąży, które mogą narazić matkę na kontakt z krwią dziecka, takie jak amniopunkcja i pobieranie próbek kosmówki. Po tych badaniach lekarze mogą podawać leki zwane immunoglobuliną Rh, które skutecznie zapobiegają reakcji immunologicznej.

Konflikt serologiczny – zapobieganie

Kobiety, które mają Rh-ujemne, mogą być leczone immunoglobuliną Rh w momencie, kiedy są narażone na kontakt z krwią Rh-dodatnią. Podawanie tego leku w odpowiednim czasie ma kluczowe znaczenie, ponieważ po wytworzeniu przez organizm ciężarnej przeciwciał Rh lek nie będzie już skuteczny.

Konflikt serologiczny – objawy

Konflikt serologiczny nie ujawnia żadnych oczywistych objawów u kobiet w ciąży, ale noworodki mogą wykazywać objawy niedokrwistości hemolitycznej. Objawami niedokrwistości hemolitycznej u noworodka są:

  • żółtaczka, którą można rozpoznać po żółknięciu skóry i białek oczu. Konflikt serologiczny powoduje obumieranie czerwonych krwinek płodu, a te umierające komórki uwalniają hemoglobinę do krwi. Hemoglobina jest następnie rozkładana na związek zwany bilirubiną, co powoduje żółtawy kolor skóry  dziecka. Wysoki poziom bilirubiny może również powodować uszkodzenie mózgu zwane żółtaczką jąder podkorowych  lub encefalopatią bilirubinową.
  • niewydolności serca – bez wystarczającej liczby czerwonych krwinek do transportu hemoglobiny w organizmie, serce niemowlęcia będzie musiało pracować ciężej, a stres może prowadzić do niewydolności serca.

Konflikt serologiczny – diagnoza

W celu zdiagnozowana konfliktu serologicznego lekarz zleca badanie krwi matki, aby ustalić czy ma ona czynnik Rh-dodatni czy Rh-ujemny. Jeśli Rh matki jest ujemne  lekarz powinien zlecić kolejne badanie krwi matki w celu wykrycia przeciwciał.  Jeśli kobieta ma przeciwciała Rh, oznacza to, że była wcześniej narażona na krew Rh dodatnią i że jej obecna ciąża może być zagrożona, jeśli płód ma czynnik Rh-dodatni.

Jeśli ojciec dziecka jest Rh-dodatni lekarz powinien zalecić ciężarnej amniopunkcję, aby pobrać próbkę płynu owodniowego i ustalić, czy dziecko jest Rh-dodatnie. Po stwierdzeniu lub podejrzeniu konfliktu serologicznego lekarz może wykonać dodatkowy test na przeciwciała Rh w późniejszym okresie ciąży.

Prawdopodobieństwo, że płód cierpi na niedokrwistość hemolityczną z powodu konfliktu serologicznego można oszacować na podstawie wyników amniopunkcji, badania przeciwciał lub badania USG doppler.

Konflikt serologiczny i leczenie niedokrwistości hemolitycznej

W bardzo łagodnych przypadkach niedokrwistość hemolityczna może nie wymagać leczenia. Kiedy leczenie jest konieczne, dziecko może otrzymać suplementy żelaza i lek zwany erytropoetyną, co skłania ciało do produkcji większej ilości czerwonych krwinek.

Ciężka niedokrwistość hemolityczna może wymagać transfuzji krwi przez pępowinę lub wczesnej indukcji porodu, jeśli dziecko jest donoszone.

Wczesna opieka prenatalna jest bardzo ważna, ponieważ lekarze na podstawie szczegółowej diagnostyki mogą ustalić, czy ciąża jest zagrożona konfliktem serologicznym, a jeśli tak, to są w stanie ściśle monitorować stan zdrowia matki i dziecka. Mogą także obserwować objawy niedokrwistości hemolitycznej i odpowiednio je leczyć.