Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych jest diagnozowana na różnych etapach ciąży. Ostatecznie, aby zminimalizować skutki współistniejącej cukrzycy, wskazane jest wczesne przeprowadzenie testu doustnego obciążenia glukozą. Niewłaściwie zdiagnozowana cukrzyca ciężarnych, może przede wszystkim prowadzić do:

• makrosomii płodu (nadmierny wzrost płodu), co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia hipoglikemii u noworodka
• żółtaczki
• przedwczesnego porodu
• niedotlenienia płodu
• zaburzeń perfuzji maciczno-łożyskowej (RUPP), co oznacza zaburzenia przepływu krwi pomiędzy matką a płodem

Cukrzyca ciężarnych, a uszkodzenia okołoporodowe

Cukrzyca ciężarnych jest stanem, w którym cukrzycę (wysoki poziom glukozy) po raz pierwszy diagnozuje się w czasie ciąży. Niewątpliwie, jest jedną z najczęstszych współistniejących z ciążą chorób i dotyczy aż 18% ciężarnych kobiet. Cukrzyca ciężarnych rozpoczyna się zwykle w połowie ciąży i pojawia się, gdy organizm nie jest w stanie wyprodukować dostatecznej ilości insuliny w stosunku do potrzeb. Ogólnie rzecz biorąc, insulina służy przetwarzaniu glukozy (cukru) w energię.

Wczesne zdiagnozowanie i zastosowanie leczenia ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia matki i dziecka. Jeśli diagnostyka i właściwe leczenie nie zostają w porę wdrożone, w konsekwencji może to prowadzić do makrosomii dziecka (nadmierny przyrost masy ciała u dziecka), co zwiększa ryzyko uszkodzeń okołoporodowych, takich jak:

• encefalopatia niedokrwienna
• uszkodzenie splotu barkowego (m.in. porażenie splotu barkowego typu Erba)
• porażenie mózgowe

Zdecydowanie, zaleca się by kobiety chorujące na cukrzycę ciężarnych były wnikliwie badane i leczone.

Czynniki ryzyka cukrzycy ciężarnych

Ryzyko wystąpienia cukrzycy ciężarnych wzrasta wraz z poniższymi uwarunkowaniami:

• kobieta jest starsza niż 25 lat w czasie trwania ciąży
• obciążony wywiad rodzinny w zakresie cukrzycy typu II
• przewidywana waga urodzeniowa dziecka powyżej 4500 gramów
• obciążony wywiad położniczy
• wysokie ciśnienie tętnicze krwi
• stan przedrzucawkowy lub rzucawka porodowa
• zbyt dużo płynu owodniowego (wielowodzie)
• niewytłumaczalne samoistne poronienia lub porody martwe
• nadwaga przed ciążą
• zespół policystycznych jajników
• wcześnie stwierdzona cukrzyca ciężarnych lub stan przedcukrzycowy
• obniżona tolerancja glukozy lub osłabienie glikemii

Oznaki i symptomy cukrzycy ciężarnych

Zwyczajowo uznaję się kilka objawów, które pozwalają w większości zdiagnozować cukrzycę ciężarnych, tj.:

• zamazane widzenie
• męczliwość
• częste infekcje, zaliczając infekcje pęcherza, pochwy i skóry
• wzmożone pragnienie
• wzmożone oddawanie moczu
• nudności i wymioty
• utrata wagi pomimo wzmożonego apetytu

Diagnostyka cukrzycy ciężarnych za pomocą badań krwi

Kobiety ciężarne wykonują pierwsze badanie poziomu glukozy już w 9-10 tygodniu ciąży. Wówczas oznaczany jest poziom cukru na czczo, zatem w laboratorium badana jest ilość glukozy w surowicy krwi. Nawet, jeśli wynik tego badania będzie prawidłowy, należy w późniejszym etapie ciąży ponownie zbadać cukier. Kolejnym badaniem, jakie zostaje wykonane podczas ciąży jest krzywa cukrowa. Badanie polega na doustnym podaniu roztworu glukozy, a następnie oznaczenie jej poziomu we krwi godzinę później.  Poziom glukozy we krwi kobiety podczas tego badania oznacza się co godzinę przez 3 godziny. Jeśli ostanie dwa pomiary są wyższe niż przewidywalne normy – rozpoznaje się cukrzycę ciężarnych (nawet jeśli badanie cukru na czczo na początku ciąży było prawidłowe). Gdy u kobiety rozpoznaje się cukrzycę ciężarnych, lekarz kieruje ciężarną na dodatkowe badania oraz do diabetologa. Celem leczenia jest utrzymanie poziomów glukozy w granicach normy w trakcie trwania ciąży i zapewnienie dziecku zdrowego wzrostu.

Monitorowanie płodu

Niemniej jednak, w przypadku cukrzycy ciężarnych częste badania są niezwykle istotne, zwłaszcza w trzech ostatnich miesiącach ciąży. Lekarz będzie wnikliwie monitorował poziomy glukozy we krwi kobiety. Inne badania pozwalające ocenić zdrowie dziecka obejmują:

• Monitorowanie płodu, celem oceny jego rozmiaru i stanu zdrowia.
• Badania bezstresowe (NST), oceniające pracę serca dziecka. Badanie powinno wykazać wzmożoną czynność serca w trakcie ruchu płodu. Jeśli serce dziecka nie przyspiesza w trakcie ruchu, dziecko może nie otrzymywać wystarczającej ilości tlenu.
• Charakterystyka biofizyczna (BPP), która jest połączeniem badań bezstresowych z badaniami ultrasonograficznymi dziecka. Badanie umożliwia ocenę uderzeń serca dziecka, ruchów, oddychania, pracę mięśni oraz objętość płynu owodniowego. Ocena powyższych parametrów pozwala określić lekarzowi, czy płód otrzymuje wystarczającą ilość tlenu. Niski poziom płynu owodniowego może oznaczać, iż płód nie wydala wystarczającej ilości moczu. To z kolei może przemawiać za faktem, że łożysko nie pracuje tak jak powinno.

Ponadto, lekarze zalecają wnikliwą obserwację u matek z cukrzycą ciężarnych leczonych dietetycznie oraz lekami hipoglikemicznymi lub insuliną.

Urazy okołoporodowe powiązane z cukrzycą ciężarnych

Dzieci urodzone przez matki z cukrzycą ciężarnych (w szczególności niekontrolowaną) są narażone na poniżej wymienione komplikacje:

• żółtaczka noworodków
• poród przedwczesny
• makrosomia: dochodzi do niej ze względu na zwiększenie poziomu glukozy i insuliny we krwi, które stymulują wzrost płodu. Dziecko z makrosomią waży ponad 4000 gramów. Zwiększa to ryzyko cesarskiego cięcia, porodu  próżnociągiem (vacuum), bądź porodu kleszczowego. Może to również skutkować dystocją barkową (bark dziecka uniemożliwia przejście dziecka przez kanał rodny w trakcie porodu blokując się o miednicę) lub dysproporcją główkowo-miednicową (co oznacza, że główka dziecka jest zbyt duża by zmieścić się w otworze miednicy matki).

Takiego rodzaju problemy okołoporodowe mogą prowadzić w szczególności do:

• krwiaków mózgu
• krwawienia wewnątrzmózgowego
• niedotlenienia okołoporodowego
• obniżenia perfuzji łożyskowo-macicznej (RUPP): RUPP jest poważnym stanem zaburzającym  przepływ krwi  pomiędzy matką, a płodem i może stanowić zagrożenie dla zdrowia obojga; RUPP stanowi ograniczenie przepływu płynów, wliczając krew (która transportuję tlen i składniki odżywcze) do i z łożyska
• niskiego poziomu cukru we krwi
• martwego urodzenia

 Indukcja porodu, a cukrzyca ciężarnych

Indukowanie porodu jest powszechną praktyką u kobiet z cukrzycą ciężarnych przed 40 tygodniem ciąży. Indukcja porodu ma zminimalizować ryzyko wystąpienia komplikacji, zwłaszcza tych związanych z makrosomią. Poród jest indukowany zwykle między 38 ½ a 40 tygodniem ciąży, ale istnieją pewne warunki, które muszą zostać spełnione, czyli:

• płuca dziecka są gotowe do podjęcia czynności oddechowej
• wyniki badań okołoporodowych są w normie
• cukrzyca jest pod kontrolą
• matka nie ma choroby naczyniowej

Co więcej, lekarze zalecają rozwiązanie ciąży za pomocą cesarskiego cięcia u kobiet z cukrzycą, u których waga płodu przekracza 4500 gramów. Część badaczy rekomenduje cesarskie cięcie, gdy spodziewana waga płodu wynosi do 4500 gram, po rozważeniu historii ciąży i klinicznych uwarunkowań w obrębie miednicy. Lekarze powinni mieć na względzie dysproporcję główkowo–miednicową podczas akcji porodowej, kiedy spodziewana waga dziecka przekracza 4500 gram. Ponadto, badacze sugerują również rozważenie cesarskiego cięcia u kobiet z cukrzycą, u których w sposób znaczący dochodzi do zatrzymania akcji porodowej. Jest wiele czynników, które lekarz musi rozważyć sprawując opiekę nad chorą na cukrzycę ciężarną i jej dzieckiem. Biorąc pod uwagę różnorodność i złożoność powyższych czynników jest rzeczą niezwykle istotną, aby matka i dziecko byli kontrolowani oraz leczeni wysokospecjalistycznie, zarówno w trakcie ciąży, jak i podczas porodu.